W tym wpisie
Nie zawsze jest tak, że każdy podmiot biorący udział w przewozie ADR (ale uwaga! Wymaganie to nie dotyczy jedynie przewoźników!) musi wyznaczyć doradcę ADR (do spraw bezpieczeństwa). Podstawę do odpowiedzi na pytanie na kim ciąży obowiązek wyznaczenia doradcy ADR dostarczają:
- art. 15 ust.1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych;
- 1.8.3.1 Umowy ADR.
Obowiązek wyznaczenia doradcy ADR dotyczy każdego przedsiębiorstwa, którego działalność obejmuje nadawanie (patrz akapit niżej) lub przewóz towarów niebezpiecznych oraz pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek towarów niebezpiecznych i dla którego przewozu wymagane jest oznakowanie pojazdu zgodnie z umową ADR (mowa tutaj o tablicach barwy pomarańczowej). Nawet jeśli przedsiębiorstwo spełni ten warunek tylko raz w roku, ciąży na nim obowiązek wyznaczenia przynajmniej jednego doradcy. Dotyczy to także pakowania, załadunku, napełniania czy rozładunku przy okazji takiego przewozu.
Poniżej opisuję pokrótce wyjątki, natomiast w przypadku wątpliwości najprostszym, co można zrobić, jest kontakt z doradcą ADR. W wielu przypadkach odpowiedź może być prosta i jednoznaczna. Mogą także zdarzyć się sytuacje niejasne i złożone, ale nasza rola polega również na tym, żeby udzielać klientom złożonych odpowiedzi w zależności od ich sytuacji.
Nie każdy musi wyznaczyć doradcę ADR
We wspomnianej wcześniej ustawie wskazuje się, że „obowiązek wyznaczenia doradcy nie dotyczy uczestników wykonujących przewóz towarów niebezpiecznych każdorazowo w ilościach mniejszych niż określone w ADR (…)”. Najczęściej stosowanymi wyłączeniami są:
- 1.1.3.6 (wyłączenie dotyczące ilości przewożonych w jednostce transportowej);
- LIMITED QUANTITY (wyłączenie dotyczące towarów niebezpiecznych pakowanych w ilościach ograniczonych; zobacz zdjęcie poniżej tego akapitu, by zobaczyć, jak wyglądają towary niebezpieczne obsługiwane na podstawie tego wyłączenia);
- EXCEPTED QUANTITY; ale też
- przewóz pomocniczy wykonywany przez przedsiębiorstwa.
Zwracam uwagę również na fakt, że odbiorca towarów niebezpiecznych – jeśli spełnia definicję w rozumieniu ADR i nie pełni żadnej innej funkcji – nie musi wyznaczać doradcy ADR – jeśli spełnia warunki opisane na początku tego wpisu. Przepisy określają przecież, że nie odbiorca, a rozładowca powinien wyznaczyć doradcę ADR. Jeśli więc przedsiębiorca jest jedynie odbiorcą towarów niebezpiecznych, ale to przewoźnik występuje w roli rozładowcy (lub jakiś inny podmiot), nie ma konieczności wyznaczania doradcy ADR. Pozostaje pytanie, czy przewoźnik występujący w roli rozładowcy odpowiednio udokumentuje ten fakt? Innymi słowy, czy na rocznym sprawozdaniu ADR wykaże, że w przypadku określonych przewozów występował także w takiej roli? Uwzględnienie tego w sprawozdaniu nie jest problemem, jeśli przewoźnicy nie zapomną przekazać tej informacji wyznaczonym przez siebie doradcom ADR.
Jednocześnie najczęściej odbiorca towarów niebezpiecznych jest także ich rozładowcą, a w takiej sytuacji obowiązek wyznaczenia doradcy już może się pojawić.
Kwestia stosowania najpopularniejszych wyłączeń jest na tyle szeroka, że poświęcam im osobne wpisy (linki powyżej). Poza charakterystykami tych wyłączeń opisuję też konkretne przykłady zastosowania. W przypadku niektórych towarów stosowanie wyłączeń może być nieintuicyjne. W takiej sytuacji zapraszam do kontaktu.
Co może świadczyć o tym, że powinieneś wyznaczyć doradcę ADR?
Poniższą listę należy traktować jedynie jako wskazówki, ale często rzut okiem na takie kwestie pomaga w podjęciu decyzji, by skontaktować się z doradcą ADR i ustalić stan faktyczny:
- personel dokonuje załadunku lub rozładunku materiałów, których karty charakterystyk zawierają w sekcji 14 numer UN;
- numery UN pojawiają się na opakowaniach, dokumentacji przewozowej lub w innych miejscach;
- firma wytwarza i nadaje odpad niebezpieczny sklasyfikowany zgodnie z katalogiem odpadów, ale nie podjęto działań, by ustalić klasyfikację zgodną z ADR;
- dostawy są realizowane pojazdami oznakowanymi tablicami barwy pomarańczowej.
Często powielane błędy
Przedsiębiorcy często zakładają, że wyznaczyć doradcę ADR należy tylko wtedy, gdy realizuje się przewóz towarów niebezpiecznych. Celowo już kilkukrotnie podkreśliliśmy w tym wpisie załadunek, rozładunek, pakowanie, a nawet nadawanie towarów niebezpiecznych. Są to czynności niezbędne do tego, by zaistniał przewóz i mają duży wpływ na jego bezpieczeństwo.
Równie często pojawia się założenie dotyczące odpadów niebezpiecznych, że ich odbiorca zajmuje się wszystkim. Niestety w przepisach wprost wskazuje się, że za stosowanie przepisów ADR odpowiedzialny jest w dużej mierze nadawca (najczęściej będący również wytwórcą odpadów). Dotyczy to przede wszystkim prawidłowej klasyfikacji odpadu zgodnie z przepisami ADR. Jeśli taki odpad – niesklasyfikowany przez nadawcę – jest przekazywany do przewozu jako rzekomo niepodlegający przepisom ADR, jest to poważnym naruszeniem narażającym firmę na odpowiedzialność administracyjną, a w przypadku poważnych następstw także cywilną lub karną.
Nowy wymóg dla nadawców towarów niebezpiecznych od 2023
Nowością pojawiającą się od ADR 2019-2021 był wymóg dotyczący wyznaczenia doradcy ADR przez nadawcę towarów niebezpiecznych. Również tutaj przewidziano okres przejściowy. Zgodnie z 1.6.1.44 nadawcy towarów niebezpiecznych powinni byli wyznaczyć doradcę do spraw bezpieczeństwa nie później niż 31 grudnia 2022 r. W praktyce oznacza to, że firmy nie mające kontaktu z towarami niebezpiecznymi, a zlecające ich przewóz i występujące w roli nadawcy, powinny wyznaczyć doradcę ADR – wystarczy, że umowa przewozu będzie określać taki podmiot jako nadawcę.
Warto zwrócić również uwagę na to, że powyższa data była terminem ostatecznym do zastosowania tej zmiany. Aktualnie brak wyznaczenia przez nadawcę doradcy ADR, gdy jest to zasadne, oznacza karę w wysokości 5000 zł, a także może wiązać się z innymi konsekwencjami (odnoszącymi się na przykład do kwestii ubezpieczeniowych).
Czy to wymaganie jest rozsądne? Nadawcy często są odpowiedzialni za przekazywanie informacji pakującym, ładującym czy przewoźnikom. Poprawność oraz jakość informacji na temat towaru niebezpiecznego są kluczowe w zapewnieniu wymaganego poziomu bezpieczeństwa przewozu. Dlatego również nadawcy towarów niebezpiecznych – nawet jeśli operują jedynie informacją na ich temat – są zobowiązani wyznaczyć doradcę ADR. Oczywiście samo wyznaczenie niczego nie zmienia, ale doradca ADR poprawnie wykonujący swoje zadania ma wpływ na podniesienie bezpieczeństwa. I właśnie o to chodzi w tej zmianie.
Jest zrozumiałe, że w związku z powyższym wymaganiem mogą pojawić się pewne niejasności wynikające chociażby z interpretacji tego, kogo uważamy za nadawcę towarów niebezpiecznych. Zapraszam do niezobowiązującej rozmowy, podczas której pomożemy ustalić Państwu, co to stosunkowo nowe wymaganie zmienia i jak dostosować się do niego w jak najmniej odczuwalnym stopniu.
Zarówno ten wpis jak i wszystkie treści zawarte na niniejszej stronie mają charakter tylko i wyłącznie ogólnoinformacyjny i nie powinny być rozumiane jako doradztwo.