W tym wpisie
Na blogu poruszałem już wiele bardziej lub mniej specjalistycznych kwestii związanych z drogowym przewozem towarów niebezpiecznych. Jednak o tym, co to jest ADR, w zasadzie jeszcze nie było. Wielu początkujących przedsiębiorców zadaje sobie pytanie: co to jest ADR i jakie ma znaczenie dla ich działalności. Oczywiście większość osób, które trafiały na poprzednie wpisy, szukały konkretnych informacji. Wobec tego pewnie posiadały wiedzę o podstawach. Teraz jednak dedykuję wpis tym, którzy poszukują podstawowych informacji w pigułce. Natomiast na samym końcu zamieszczam przydatne linki.
Co to jest ADR w pigułce
W najściślejszym ujęciu, ADR to międzynarodowa umowa dotycząca drogowego przewozu towarów niebezpiecznych. W powszechnym użyciu funkcjonuje kilka potocznych określeń – skrótów myślowych – które odnoszą się do powiązanych kwestii. I tak gdy mowa o „towarze ADR” lub „przewozie ADR”, zazwyczaj mamy na myśli taki przewóz, który podlega pod przepisy wyżej wspomnianej Umowy ADR.
To jest miejsce, w którym warto podkreślić, że Umowa ADR odnosi się przede wszystkim do przewozu drogowego (drogami publicznymi) oraz związanych z takim przewozem pakowania, załadunku i rozładunku towarów niebezpiecznych. W ogóle nie odnosi się ona do magazynowania takich towarów czy też towarzyszącym im prac magazynowych.
Zrozumienie, co to jest ADR, to pierwszy krok do zapewnienia bezpieczeństwa przy transporcie towarów niebezpiecznych. Niewłaściwe stosowanie przepisów może prowadzić nie tylko do sankcji prawnych, ale także do potencjalnych zagrożeń dla zdrowia i życia.
Jak sprawdzić, czy mamy do czynienia z towarem ADR?
Ponieważ towary ADR powinny być odpowiednie oznaczone, jakimś wyznacznikiem może być to, czy na opakowaniu towaru potencjalnie niebezpiecznego, z którym mamy do czynienia, znajduje się przynajmniej jedna z nalepek ostrzegawczych, jak te zaprezentowane na grafice obok. Oczywiście to nie zawsze daje nam gwarancję tego, czy my także musimy traktować dany towar jako niebezpieczny.
Dlaczego mówimy w ogóle o „nalepkach” ADR? Takie sformułowanie zostało użyte w przepisach i posługujemy się i brzmieniem. Nie oznacza to, że nalepki ostrzegawcze zawsze muszą występować w formie dosłownych naklejek – mogą być to także nadruki itd.
Może zdarzyć się na przykład tak, że otrzymaliśmy towar, który dotarł do nas drogą lotniczą i chcemy nadal nadać go drogą lądową. Zgodnie z przepisami IATA DGR (odpowiednik Umowy ADR w transporcie lotniczym) będziemy mieć do czynienia z towarem niebezpiecznym, ale być może w transporcie drogowym będziemy mogli skorzystać z jakiegoś wyłączenia (o tym trochę więcej w dalszej części). Może się tak zdarzyć, ponieważ przepisy dotyczące transportu towarów niebezpiecznych drogą powietrzną są bardziej restrykcyjne.
Ostatecznym wyznacznikiem tego, czy mamy do czynienia z ADR, zawsze powinna być karta charakterystyki substancji. W gruncie rzeczy jeśli nie znamy produktu, z którym przyjdzie nam pracować, pierwsze co powinniśmy zrobić, to zajrzeć do karty charakterystyki. Pozwoli nam to ustalić, czy podlega on jakimkolwiek restrykcjom w przewozie. Co więcej, zyskamy wiedzę na temat zagrożeń przez niego stwarzanych, co jest równie kluczowe w pracy z towarem niebezpiecznym. Żeby sprawdzić, czy mamy do czynienia z towarem niebezpiecznym, wobec którego należy zastosować przepisy Umowy ADR, odnosimy się do sekcji 14 karty charakterystyki, a wygląda ona następująco:
Powyższy wycinek karty charakterystyki odnosi się akurat do płynu dezynfekującego (który, jak widać, jest towarem niebezpiecznym). Jeśli karta charakterystyki identyfikuje towar jako sklasyfikowany do konkretnego numeru UN (tak jak tutaj do UN 1993), oznacza to, że zwyczajnie mamy do czynienia z towarem niebezpiecznym, obowiązują pewne regulacje w transporcie i należy poszukać więcej informacji – na przykład kontaktując się z doradcą ADR.
Wiemy już, co to jest ADR, ale jak robić to dobrze?
Częściowo zależy to od uczestnika przewozu. Jako przewoźnik konieczne jest przede wszystkim (zwróć uwagę na linki w tekście, z których będziesz mógł dowiedzieć się więcej na dany temat):
- zatrudnienie kierowcy z uprawnieniami ADR,
- odpowiednie wyposażenie pojazdu i jego załogi,
- odpowiednie oznakowanie jednostki transportowej,
- wyznaczenie doradcy ADR,
- składanie sprawozdań rocznych ADR.
Jako nadawca, załadowca czy pakujący:
- stosowanie odpowiednich opakowań (jeśli to konieczne, stosowanie opakowań certyfikowanych),
- odpowiednie znakowanie przesyłek,
- przygotowywanie dokumentów transportowych zgodnie z wymaganiami ADR,
- przeszkolenie personelu w odpowiednim zakresie,
- wyznaczenie doradcy ADR,
- składanie sprawozdań rocznych ADR (jako załadowca).
Powyższe listy są pewnym uproszczeniem obowiązków leżących na uczestnikach przewozu. Co więcej, obowiązki te mogą się różnić w zależności od towaru niebezpiecznego, z którym pracujemy. Dlatego pracę z towarami niebezpiecznymi należy zacząć od wyznaczenia doradcy ADR. Osoba o takich uprawnieniach przeprowadzi nas przez cały proces.
Nie wszystkie towary niebezpieczne, to towary ADR
O tym, co to jest ADR – a raczej to, co zaliczamy do towarów niebezpiecznych – informuje nas Umowa ADR. Nie jest więc tak, że każdy towar, który posiada niebezpieczne właściwości, jest towarem niebezpiecznym w rozumieniu Umowy ADR. Zgodnie z jej definicją „towary niebezpieczne oznaczają materiały i przedmioty, których przewóz na podstawie ADR jest zabroniony, albo jest dopuszczony wyłącznie na warunkach podanych w ADR.”
Przykładem towarów o niebezpiecznych właściwościach, które jednak nie są towarami niebezpiecznymi w rozumieniu Umowy ADR, może być szereg produktów oznakowanych zgodnie z Globalnie zharmonizowanym systemem klasyfikacji i oznakowania chemikaliów (ang. Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals, w skrócie GHS).
Zarówno Umowa ADR jak i system GHS posiadają charakterystyczne dla siebie systemy znakowania towarów niebezpiecznych. Różnicę pomiędzy niektórymi z nich przedstawiam na poniższej grafice.
Powyżej zebrałem tylko kilka przykładów, ale zasadnicza różnica jest widoczna już na pierwszy rzut oka – piktogramy GHS zawsze mają czerwoną obwódkę, a grafika prezentowana jest na białym tle. W przypadku nalepek zagrożeń ADR jest inaczej – wykorzystują one różne kolory, które ułatwiają szybką identyfikację zagrożenia. Jednocześnie widać też, że obydwa systemy oznaczeń czerpią z tych samych źródeł, ponieważ grafiki same w sobie są identyczne (wspólnym źródłem dla przepisów regulujących różne rodzaje transportu towarów niebezpiecznych są UN Model Regulations).
Podsumowanie
Wpis o tym, co to jest ADR, wbrew pozorom nie był dla mnie prosty do przygotowania. Temat towarów niebezpiecznych w przewozie drogowym jest bardzo szeroki i mamy do wyboru mnóstwo kwestii, które mogą w pewnym sensie definiować co to jest ADR. Wiele zależy od punktu widzenia uczestnika przewozu – co oczywiste, przewoźnik zwróci w pierwszej kolejności uwagę na inne czynniki, niż załadowca, pakujący czy nadawca.
Ponieważ zagadnienie to jest naprawdę szerokie, a stosowanie przepisów ADR ma kluczowe znaczenia dla zachowania bezpieczeństwa, powołano do istnienia doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych (ang. DGSA). Jako doradca ADR rozumiem, że nie zawsze jest oczywiste, czy powinniśmy zastosować określone przepisy czy też nie. Czasem, jako przedsiębiorcy, napotykamy na problem bardzo szybko – gdzie w ogóle szukać rzetelnych informacji? Umowa ADR i inne akty prawne są obszerne, a często zależy nam na tym, żeby szybko uzyskać odpowiedź i zająć się tym, co jest kluczowe dla naszego biznesu. Dlatego zapraszam do kontaktu w celu ustalenia, czy określone wymogi dotyczą także Państwa.
Zarówno ten wpis jak i wszystkie treści zawarte na niniejszej stronie mają charakter tylko i wyłącznie ogólnoinformacyjny. Nie powinny być rozumiane jako doradztwo.
Zobacz też inne przydatne linki: