W tym wpisie
Na blogu poruszaliśmy już wiele tematów związanych z drogowym przewozem towarów niebezpiecznych – zarówno tych bardziej ogólnych, jak i specjalistycznych. Dotąd jednak nie pojawiło się opracowanie dotyczące kwestii podstawowej: czym właściwie jest ADR i jakie ma znaczenie dla prowadzenia działalności gospodarczej.
To pytanie często pojawia się wśród przedsiębiorców rozpoczynających działalność w obszarze transportu lub logistyki. Choć wcześniejsze wpisy były kierowane głównie do osób posiadających już pewną wiedzę w tym zakresie, niniejszy materiał przygotowano z myślą o tych, którzy poszukują rzetelnego wprowadzenia do tematu.
Na końcu wpisu zamieszczamy zestaw przydatnych linków, które mogą stanowić punkt wyjścia do dalszego zgłębiania zagadnień związanych z ADR.
Co to jest ADR w pigułce
W najściślejszym ujęciu, ADR to międzynarodowa umowa dotycząca drogowego przewozu towarów niebezpiecznych. W powszechnym użyciu funkcjonuje kilka potocznych określeń – skrótów myślowych – które odnoszą się do powiązanych kwestii. I tak gdy mowa o „towarze ADR” lub „przewozie ADR”, zazwyczaj mamy na myśli taki przewóz, który podlega pod przepisy wyżej wspomnianej Umowy ADR.
W tym miejscu warto podkreślić, że Umowa ADR odnosi się przede wszystkim do przewozu drogowego (drogami publicznymi) oraz związanych z takim przewozem pakowania, załadunku i rozładunku towarów niebezpiecznych. W ogóle nie odnosi się ona do magazynowania takich towarów czy też towarzyszącym im prac magazynowych.
Potocznie też mówi się o „towarach ADR” w kontekście innych dróg transportu, np. morskiej czy lotniczej. Ponieważ jednak przepisy Umowy ADR dotyczą wyłącznie transportu drogowego towarów niebezpiecznych, warto wiedzieć, że chociaż te same towary podlegają najczęściej podobnym regulacjom w innych przewozach, mają inne podstawy prawne. Na przykład w przypadku przewozu morskiego będzie to IMDG Code (kodeks IMDG). Używanie w kontekście takiego przewozu określeń „ADR” może być mylące.
Zrozumienie, co to jest ADR, to pierwszy krok do zapewnienia bezpieczeństwa przy transporcie towarów niebezpiecznych. Niewłaściwe stosowanie przepisów może prowadzić nie tylko do sankcji prawnych, ale także do potencjalnych zagrożeń dla zdrowia i życia.
Jak sprawdzić, czy mamy do czynienia z towarem ADR?
Ponieważ towary ADR powinny być odpowiednie oznaczone, pewnym wyznacznikiem może być to, czy na opakowaniu towaru potencjalnie niebezpiecznego, z którym mamy do czynienia, znajduje się przynajmniej jedna z nalepek ostrzegawczych, jak te zaprezentowane na grafice obok. Oczywiście brak takiego oznakowania nie zawsze daje gwarancję tego, że nie jest to towar niebezpieczny w rozumieniu ADR.
Dlaczego mówimy w ogóle o „nalepkach” ADR? Takie sformułowanie zostało użyte w przepisach. Nie oznacza to, że nalepki ostrzegawcze zawsze muszą występować w formie dosłownych naklejek – mogą być to także nadruki itd.
Może zdarzyć się na przykład tak, że otrzymaliśmy towar, który dotarł do nas drogą lotniczą i chcemy nadać go drogą lądową. Zgodnie z przepisami IATA DGR (odpowiednik Umowy ADR w transporcie lotniczym) będziemy mieć do czynienia z towarem niebezpiecznym, ale być może w transporcie drogowym będziemy mogli skorzystać z jakiegoś wyłączenia (o tym trochę więcej w dalszej części). Może się tak zdarzyć, ponieważ przepisy dotyczące transportu towarów niebezpiecznych drogą powietrzną są bardziej restrykcyjne.
Ostatecznym wyznacznikiem tego, czy mamy do czynienia z ADR, zawsze powinna być karta charakterystyki substancji. W gruncie rzeczy jeśli nie znamy produktu, z którym przyjdzie nam pracować, pierwsze co powinien zrobić personel, to zajrzeć do karty charakterystyki. Pozwoli mu to ustalić, czy podlega on jakimkolwiek restrykcjom w przewozie. Co więcej, i co równie ważne, zyska wiedzę na temat zagrożeń przez niego stwarzanych. Żeby sprawdzić, czy mamy do czynienia z towarem niebezpiecznym, wobec którego należy zastosować przepisy Umowy ADR, odnosimy się do sekcji 14 karty charakterystyki, a może ona wyglądać następująco:
Powyższy wycinek karty charakterystyki odnosi się akurat do płynu dezynfekującego (który, jak widać, jest towarem niebezpiecznym). Jeśli karta charakterystyki identyfikuje towar jako sklasyfikowany do konkretnego numeru UN (tak jak tutaj do UN 1993), oznacza to, że zwyczajnie mamy do czynienia z towarem niebezpiecznym, obowiązują pewne regulacje w transporcie i należy poszukać więcej informacji – na przykład kontaktując się z doradcą ADR.
Wiemy już, co to jest ADR, ale jak robić to dobrze?
Częściowo zależy to od uczestnika przewozu. Jako przewoźnik konieczne jest przede wszystkim (zwróć uwagę na linki w tekście, z których będziesz mógł dowiedzieć się więcej na dany temat):
- zatrudnienie kierowcy z uprawnieniami ADR (lub zapewnienie szkolenia już zatrudnionym kierowcom),
- odpowiednie wyposażenie pojazdu i jego załogi,
- odpowiednie oznakowanie jednostki transportowej,
- wyznaczenie doradcy ADR,
- składanie sprawozdań rocznych ADR.
Jako nadawca, załadowca czy pakujący:
- stosowanie odpowiednich opakowań (jeśli to konieczne, stosowanie opakowań certyfikowanych),
- odpowiednie znakowanie przesyłek,
- przygotowywanie dokumentów transportowych zgodnie z wymaganiami ADR,
- przeszkolenie personelu w odpowiednim zakresie,
- wyznaczenie doradcy ADR,
- składanie sprawozdań rocznych ADR (jako załadowca).
Powyższe listy są pewnym uproszczeniem obowiązków leżących na uczestnikach przewozu. Co więcej, obowiązki te mogą się różnić w zależności od towaru niebezpiecznego, z którym pracujemy. Dlatego pracę z towarami niebezpiecznymi należy zacząć od wyznaczenia doradcy ADR. Osoba o takich uprawnieniach przeprowadzi firmę przez cały proces.
Nie wszystkie towary niebezpieczne, to towary ADR
Podsumowanie
Zobacz też inne przydatne linki: