W tym wpisie
BHP z towarami niebezpiecznymi jest bezpośrednio związane z tematem szkoleń stanowiskowych ADR, do których często wracamy. Tym razem nie skupimy się jednak na kwestii obowiązku zapewnienia takich szkoleń, ale na praktycznych elementach związanych z bezpieczną pracą z towarami niebezpiecznymi. Co ważne, nie będziemy tutaj poruszać wymogów dotyczących magazynowania towarów niebezpiecznych, ponieważ Umowa ADR nie dotyczy magazynowania, a przewozu towarów niebezpiecznych. Dlatego przyjrzymy się kwestii BHP z towarami niebezpiecznymi w procesie przygotowania ich do wysyłki, załadunku, przewozu oraz rozładunku.
Świadomość zagrożeń
Personel pracujący z towarami niebezpiecznymi musi być świadomy zagrożeń stwarzanych przez te towary, ponieważ tylko wtedy w sytuacji zagrożenia jest w stanie podjąć adekwatne działania. Podstawowym źródłem wiedzy o tych zagrożeniach są poprawnie dobrane nalepki zagrożeń wymagane przez Umowę ADR. Każda nalepka posiada numer informujący o klasie towaru niebezpiecznego, co pozwala na podstawową identyfikację zagrożeń. W skład nalepek wchodzą także piktogramy, które pomagają szybko zidentyfikować potencjalne zagrożenie. Żeby jednak personel skutecznie mógł rozpoznawać zagrożenia w ten sposób, konieczne jest odpowiednie szkolenie. BHP z towarami niebezpiecznymi zawsze powinno zaczynać się od szkolenia osób pracujących z nimi.
Dodatkowym źródłem informacji o stwarzanych zagrożeniach jest karta charakterystyki produktu / substancji. W zasadzie to karta powinna stanowić podstawowe źródło wiedzy o stwarzanych zagrożeniach, jednakże w wielu wypadkach pracownicy mający kontakt z towarami niebezpiecznymi nie mają dostępu do kart charakterystyk (co jest błędem).
Zasadniczą przewagą karty charakterystyk nad informacją wynikającą z chociażby nalepek ADR jest to, że karta charakterystyk zawsze obejmuje szersze spektrum zagrożeń. Umowa ADR skupia się na znacznie poważniejszych zagrożeniach, co wynika z przyjętych w niej kryteriach klasyfikacyjnych. Stąd może zdarzyć się tak, że chociaż dany towar nie jest towarem niebezpiecznym w ujęciu ADR, nadal może stanowić on potencjalne zagrożenie, które zostanie ujęte w karcie charakterystyki (chociaż wtedy jest to już ściśle kwestia związana z BHP, a nie ADR).
Dostępność instrukcji dla personelu
Na wzrost świadomości zagrożeń wpływają także instrukcje ADR, pełniące podobną rolę do instrukcji BHP (chociaż jedne i drugie dotyczą bezpieczeństwa, ich podstawy zawierają się w różnych przepisach, co oznacza, że najczęściej nie można stosować ich ze sobą zamiennie, chociaż to zależy od ich treści) . Takie krótkie i czytelne dokumenty powinny być dostępne w miejscach, w których personel jest szczególnie narażony na zagrożenia wynikające z oddziaływania towarów niebezpiecznych. Takimi miejscami mogą być na przykład miejsca pakowania, załadunku lub rozładunku. Instrukcje powinny być także dobrane odpowiednio do zakresy pracy personelu – oznacza to, że nie powinny być zbyt ogólne, ponieważ mogą pomijać wtedy istotne dla bezpieczeństwa aspekty.
Świadomość miejsca pracy
Sama świadomość zagrożeń w pracy z towarami niebezpiecznymi to wciąż za mało, żeby sprawnie podjąć działania adekwatne do zagrożenia. BHP z towarami niebezpiecznymi musi obejmować także świadomość miejsca pracy, co można streścić w świadomości pracowników w zakresie środków, które mogą podjąć.
- Czy personel pracujący z towarami niebezpiecznymi wie, gdzie znajduje się apteczka?
- Czy miejsca, w których znajdują się gaśnice, są odpowiednio oznakowane oraz czy personel ma świadomość ich lokalizacji?
- Jeśli na terenie zakładu dostępne są dodatkowe środki, takiej jak AED, czy każdy wie, gdzie się znajduje oraz w jaki sposób go używać?
Na potrzeby tego wpisu pomijamy to, że to pracodawca jest odpowiedzialny za to, by apteczka zawsze posiadała odpowiednie wyposażenia, a gaśnice były regularnie badane. Istotą powyższych pytań jest zwrócenie uwagi na fakt, że nawet gdy personel zdaje sobie pełną świadomość ze stwarzanych przez towary niebezpieczne zagrożeń, nie będzie w stanie podjąć skutecznych działań w sytuacji zagrożenia, jeśli nie będzie mieć świadomości chociażby w wypisanym powyżej zakresie.
Doradca ADR
O wyznaczeniu doradcy ADR pisaliśmy już wielokrotnie, dlatego nie omówimy tutaj zasadniczych kwestii z tym związanych, za to odeślemy do jednego z wcześniejszych wpisów. Bez względu na to, czy dotyczy nas obowiązek wyznaczenia doradcy ADR, czy nie, jest to odpowiednia osoba do tego, by przeprowadzić wymagane szkolenie w odpowiednim zakresie i tym samym przyczynić się do wzrostu bezpieczeństwa. Jeśli jednak wymóg wyznaczenia doradcy ADR dotyczy twojego przedsiębiorstwa, jest to kluczowe dla BHP z towarami niebezpiecznymi. Oczywiście samo wyznaczenie doradcy ADR nie sprawi, że bezpieczeństwo wzrośnie. Żeby faktycznie do tego doszło, potrzeba dobrej współpracy pomiędzy doradcą a przedsiębiorstwem. Dobry doradca ADR powinien dążyć przede wszystkim do uproszczenia, o ile to możliwe, pracy z towarami niebezpiecznymi przy jednoczesnym wzroście bezpieczeństwa.
BHP z towarami niebezpiecznymi. Od czego zacząć?
Skuteczne radzenie sobie z zagrożeniami obejmującymi materiały niebezpieczne w rozumieniu przepisów ADR powinno objąć:
- kontakt z doradcą ADR,
- zapewnienie personelowi szkolenia,
- zapewnienie personelowi właściwych instrukcji pracy.
Powyższe podpunkty to absolutne minimum jeśli chodzi o prawidłową obsługę towarów niebezpiecznych nie tylko już w trakcie ich przewozu, ale także nadawania, pakowania, załadunku, rozładunku, napełniania itd.