W tym wpisie
Pomimo rosnącej świadomości w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych, nadal dość częstym problemem jest przewóz odpadów medycznych bez odpowiednich uprawnień lub w nieodpowiednich opakowaniach. Z jednej strony mamy zleceniodawców, którzy często nie mają odpowiedniej wiedzy w tym zakresie – zlecają odpowiednią usługę przewoźnikowi (będącemu odbiorcą odpadów) i oczekują, że będzie posiadał wiedzę i doświadczenie, by wykonać ją zgodnie z obowiązującymi wymaganiami. Z drugiej strony zdarzają się przewoźnicy, którzy uważają, że wystarczy wyposażyć kierowcę w porządne rękawice i w zasadzie kwestie bezpieczeństwa mamy z głowy.
Tyle tylko, że to nie musi być prawda. Zobacz, co na ten temat wskazuje się w przepisach ADR.
Nadawanie i przewóz odpadów medycznych mogą podlegać dodatkowym wymaganiom
Każdemu odpadowi przypisano sześciocyfrowy kod. Wszystkie te kody można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów. Rozporządzenie to dzieli odpady na 20 grup. Nas interesuje grupa 18, która zbiera odpady medyczne i weterynaryjne. Co więcej, w katalogu przewidziano pojawienie się odpadów niebezpiecznych i postanowiono, że każdy taki odpad zostanie oznaczony gwiazdką po prawej stronie identyfikującego go kodu. Przykładem może być:
18 01 02* – części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania (z wyłączeniem 18 01 03).
Powyższe przepisy – ze szczególnym uwzględnieniem kodów – co prawda nie odnoszą się bezpośrednio do drogowego przewozu towarów niebezpiecznych, ale są o tyle istotne, że zleceniodawcy posługują się nimi relatywnie często. Wobec tego jeśli jako przewoźnik otrzymasz zapytanie ofertowe na przewóz odpadów medycznych, prawdopodobnie twój zleceniodawca będzie mógł udzielić ci informacji o kodzie danego odpadu. Następnie korzystając z wyżej wspomnianego katalogu odpadów będziesz w stanie określić, czy masz do czynienia z towarem niebezpiecznym w rozumieniu przytoczonych już przepisów, które jednak nie są przepisami Umowy ADR, a tym samym ich bezpośrednie przełożenie na ewentualne wymagania i ograniczenia przewozowe nie jest możliwe.
Sprawdzamy kod odpadu i okazuje się, że odpad jest niebezpieczny
Jeśli dany odpad okazuje się być niebezpiecznym z punktu widzenia wyżej wymienionego katalogu odpadów, lub nasz zleceniodawca określa go jako niebezpieczny, w przypadku transportu drogowego następnym krokiem jest kontakt z doradcą ADR. Jest tak dlatego, że chcąc ustalić samemu, czy dany odpad podlega dodatkowym ograniczeniom w transporcie drogowym, istnieje duża szansa, że zrobimy to źle, narażając tym samym personel na niebezpieczeństwo, a firmę na kary administracyjne nałożone w wyniku potencjalnej kontroli. Dzieje się tak dlatego, ponieważ wspomniany katalog oraz Umowa ADR odnoszą się do innych kryteriów klasyfikacyjnych. Tym samym nie jest możliwe przeniesienie jednej klasyfikacji na drugą jeden do jednego.
Za klasyfikację towaru niebezpiecznego, także tego będącego odpadem, odpowiada jego nadawca. Oznacza to, że nawet jeśli odbiorca odpadu zasugeruje czy wręcz wskaże nam klasyfikację w oparciu o przepisy Umowy ADR, a my jako nadawca ją przyjmiemy, w przypadku kontroli będziemy odpowiadać za błędy.
Kolejna kwestia jest taka, że jeśli odpad jest niebezpieczny, taki przewóz odpadów medycznych prawdopodobnie wymaga wyznaczenia doradcy ADR (chociażby w oparciu o umowę o świadczenie usług doradczych). To oczywiście nie jest zasadą, bo w niektórych sytuacjach można wykorzystać wyłączenia spod przepisów ADR, ale to też należy ustalić ponad wszelką wątpliwość. Na końcu tego wpisu zamieściliśmy link do interpretacji NIL w tym zakresie.
Częsty błąd popełniany przy klasyfikacji
Pomimo tego, że nie jest możliwe wskazanie na wszystkie błędy, które mogą się pojawić, jeśli nadawca lub przewoźnik nie podejmą współpracy z wykwalifikowanym doradcą ADR, przewóz odpadów medycznych może być obarczony poważnymi błędami. Poniżej zwracamy uwagę na jeden z nich.
Kryteria wskazane w Umowie ADR są bardziej restrykcyjne, niż w przytoczonych już pozostałych przepisach. Często skutkuje to klasyfikowaniem odpadu medycznego jako materiał niebezpieczny w rozumieniu ADR tylko dlatego, że jest to odpad medyczny z gwiazdką. Takie podejście ma na celu zastosowanie „bezpieczniejszej klasyfikacji” i było stosowane przez lata w zasadzie bez zastrzeżeń przez organy kontrolne.
Jednakże w ostatnim czasie, po zakończeniu roku 2023, gdy do ITD zaczęły spływać sprawozdania roczne obejmujące także materiały zakaźne, do nadawców tych odpadów wysłano pisma, w których oczekiwało się przedstawienia podstaw do takiej klasyfikacji. Tym samym zwrócono uwagę na to, że podejście pozwalające na „bezpieczną klasyfikację” bez wyraźnych podstaw, nie jest już dłużej dopuszczalne (nie było też zgodne z obowiązującymi przepisami).
Dlatego zwracamy uwagę na to, by klasyfikacja wpływająca na przewóz odpadów medycznych była prowadzona precyzyjnie, z konkretnymi podstawami.
Jakie odpady medyczne są niebezpieczne w rozumieniu przepisów ADR?
Przepisy umowy ADR wyróżniają aktualnie tylko kilka pozycji na liście towarów niebezpiecznych, ale są to pozycje o tyle pojemne i szerokie, że mogą obejmować prawie każdy przewóz odpadów medycznych:
UN 3291 ODPAD KLINICZNY NIEOKREŚLONY I.N.O.
UN 3291 ODPAD (BIO) MEDYCZNY I.N.O.
UN 3291 ODPAD MEDYCZNY OKREŚLONY I.N.O.
UN 3549 ODPAD MEDYCZNY KATEGORIA A ZAKAŹNY DLA LUDZI
UN 3549 ODPAD MEDYCZNY KATEGORIA A ZAKAŹNY tylko DLA ZWIERZĄT
To normalne, że pojawią się wątpliwości, czy odpad, który mamy do nadania lub przewiezienia, rzeczywiście jest odpadem niebezpiecznym w wyżej przedstawionym ujęciu. Żeby wykluczyć takie wątpliwości najprościej jest skontaktować się z doradcą ADR, który pomoże ustalić stan faktyczny. Dobry doradca ADR to taki, który rzetelnie wskaże, czy konieczne jest tutaj ponoszenie dodatkowych kosztów związanych z wypełnieniem wymagań Umowy ADR, czy też nie. W końcu zarówno z punktu widzenia zleceniodawcy jak i przewoźnika bardzo istotną kwestią jest minimalizowanie kosztów.
Nie rób tego sam - nawiąż współpracę z doradcą ADR
Celowo nie omawiamy tutaj szczegółowych wymagań, jakim podlega taki przewóz odpadów medycznych. Jeśli okaże się, że będzie to przewóz towarów niebezpiecznych w rozumieniu ADR, kontakt z doradcą ADR będzie konieczny – pod warunkiem, że zależy nam na tym, żeby wyczerpać obowiązującego wymagania. Oczywiście nie musi być tak, że wyznaczenie doradcy ADR będzie konieczne, ale nawet jeśli jako przewoźnik będziesz mógł skorzystać z wyłączenia 1.1.3.6, kierowca realizujący taki przewóz powinien odbyć przynajmniej odpowiednie szkolenie stanowiskowe.
Tym wpisem chcemy jedynie wskazać, że przewóz odpadów medycznych często może być przewozem towarów niebezpiecznych w rozumieniu Umowy ADR.
Pamiętaj też o innych wymaganiach związanych z takim przewozem
Chociaż ten wpis dotyczy przede wszystkim wymagań stawianych przez Umowę ADR, nie można zapominać też o innych wymaganiach, które należy wypełnić, gdy chcemy realizować przewóz odpadów medycznych. Dotyczą one takich kwestii jak konieczność uzyskania wpisu do bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami, czyli BDO. Konieczne może być także uzyskanie zezwolenia na międzynarodowe przemieszczanie odpadów, wydawane przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.
Zarówno ten wpis jak i wszystkie treści zawarte na niniejszej stronie mają charakter tylko i wyłącznie ogólnoinformacyjny. Nie powinny być rozumiane jako doradztwo.