W tym wpisie
Bezpieczeństwo na drogach jest kwestią o kluczowym znaczeniu, a świadomość w zakresie pierwszej pomocy może niejednokrotnie decydować o życiu i zdrowiu osób biorących udział w wypadkach drogowych. W sytuacji, gdy każda sekunda ma znaczenie, podstawowe umiejętności z zakresu pierwszej pomocy mogą znacznie zmniejszyć ryzyko poważnych konsekwencji. Jeszcze ważniejsze staje się to, gdy napotykamy wypadki drogowe z udziałem towarów niebezpiecznych, gdzie niewłaściwe postępowanie może prowadzić do dodatkowych zagrożeń. Stąd nieoceniona wartość posiadania podstawowej wiedzy i umiejętności – zarówno dla kierowców zawodowych, jak i pozostałych użytkowników dróg. W tym wpisie podkreślimy znaczenie świadomości pierwszej pomocy oraz bezpieczeństwa podczas przewozu towarów niebezpiecznych ze szczególnym uwzględnieniem treści dla osób, które nie stykają się z tą tematyką na co dzień.
Skupimy się na 3 zasadach:
- Zidentyfikuj prawidłowo przewóz towarów niebezpiecznych
- Przekaż konkretne informacje pod 112
- Nie narażaj się na zagrożenia
Czym są towary niebezpieczne?
Towary niebezpieczne to najczęściej substancje i materiały, które z powodu swoich właściwości fizycznych, chemicznych lub biologicznych mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, a także dla środowiska. W przewozie drogowym dzielimy je na 13 klas, które w gruncie rzeczy dzielą towary niebezpieczne ze względu na stwarzane zagrożenia:
- Klasa 1 – Materiały wybuchowe i przedmioty z materiałami wybuchowymi
- Klasa 2 – Gazy
- Klasa 3 – Materiały zapalne ciekłe
- Klasa 4.1 – Materiały zapalne stałe, materiały samoreaktywne, materiały polimeryzujące oraz materiały wybuchowe odczulone stałe
- Klasa 4.2 – Materiały podatne na samozapalenie
- Klasa 4.3 – Materiały wydzielające w zetknięciu z wodą gazy palne
- Klasa 5.1 – Materiały utleniające
- Klasa 5.2 – Nadtlenki organiczne
- Klasa 6.1 – Materiały trujące
- Klasa 6.2 – Materiały zakaźne
- Klasa 7 – Materiały promieniotwórcze
- Klasa 8 – Materiały żrące
- Klasa 9 – Różne materiały i przedmioty niebezpieczne
Wiele osób proszonych o podanie przykładu jakiegoś towaru niebezpiecznego „z głowy” ma z tym problem, ponieważ na co dzień nie zwracają na to uwagi. Jak jednak wynika z powyższej listy istnieje wiele różnych i specyficznych zagrożeń, na które możemy trafić na drogach.
Czy jest się czego bać?
Żeby jednak nie straszyć mnogością zagrożeń, trzeba wskazać na to, że istnieje szereg regulacji mających na celu zmniejszenie ryzyka powstania zagrożeń w trakcie przewozu towarów niebezpiecznych.
Do takich regulacji należy stosowanie odpowiednio wytrzymałych i przebadanych opakowań czy też stosowanie cystern spełniających bardzo wysokie normy konstrukcyjne. Powoduje to, że wypadki drogowe z udziałem towarów niebezpiecznych najczęściej nie są drastyczne w skutkach, a najpoważniejsze zagrożenie nie musi nadejść od razu – daje nam to czas na ewakuację siebie i innych. Zagrożenia nie można jednak ignorować, dlatego warto przeczytać ten wpis do końca.
Identyfikacja towarów niebezpiecznych na miejscu wypadku
Identyfikacja towarów niebezpiecznych na miejscu wypadku jest kluczowa dla oceny sytuacji i podjęcia odpowiednich kroków. Przepisy ADR przewidują zarówno oznakowanie jednostek transportowych przewożących towary niebezpieczne, jak i poszczególnych sztuk przesyłek. Oznakowanie jednostki transportowej najczęściej obejmuje tablice ostrzegawcze barwy pomarańczowej. Przepisy wymagają, by takie pojazdy były oznakowane przynajmniej z przodu i z tyłu. Oznakowanie może wyglądać w następujący sposób:
Jeśli mamy do czynienia z tablicami z konkretnymi numerami, warto je zapisać lub zapamiętać, żeby przekazać te informacje służbom ratunkowym. W innych sytuacjach możemy napotkać pojazdy oznakowane białym znakiem z czarnymi narożnikami, tak jak na zdjęciu poniżej.
Warto jednak zwrócić uwagę na to, że w powyższy sposób bardzo często są przewożone łatwopalne aerozole, które objęte pożarem zaczynają zachowywać się jak płonące pociski poruszające się w losowych kierunkach z różnymi prędkościami. Tym samym przebywanie w pobliżu płonącego ładunku tego typu także może być bardzo niebezpieczne.
Nie tylko pojazdy przewożące towary niebezpieczne podlegają oznakowaniu, ale także sztuki przesyłek zawierające takie towary. Najbardziej charakterystycznym elementem oznakowania są nalepki zagrożeń. Ze względu na swoje kolory, użyte piktogramy oraz rozmiar (10 x 10 cm) są dobrze widoczne i w dość oczywisty sposób wskazują na zagrożenia.
Komunikacja z służbami ratunkowymi
Gdy jesteś świadkiem wypadku drogowego z udziałem towarów niebezpiecznych lub na takich najechałeś, szybko i skutecznie przekazując informacje, możesz pomóc ratować życie i minimalizować potencjalne szkody.
Po pierwsze, zadzwoń na odpowiedni numer alarmowy – w Polsce jest to 112. Podaj najważniejsze informacje takie jak: miejsce wypadku, liczba i stan poszkodowanych oraz ewentualne zagrożenia jak pożar, wyciek czy wydzielający się dym.
Jeśli jesteś w stanie zidentyfikować towary niebezpieczne na miejscu wypadku, przekaż te informacje dyspozytorowi. Zwróć uwagę na tablice ostrzegawcze ADR, które są umieszczone na pojazdach przewożących towary niebezpieczne. Każdy towar ma przypisany unikalny numer identyfikacyjny, a w przypadku przewozu towarów niebezpiecznych w cysternach lub luzem, muszą one być umieszczone na tablicy ostrzegawczej wraz z numerem rozpoznawczym zagrożenia.
Zawsze mów prawdę, nie przesadzaj i nie minimalizuj sytuacji. Pamiętaj, że dyspozytor ma doświadczenie i wie, jakie pytania zadać, aby uzyskać potrzebne informacje. Nie zakańczaj rozmowy, dopóki dyspozytor sam o tym nie zdecyduje – możesz mieć więcej ważnych informacji do przekazania.
W przypadku wypadku z udziałem towarów niebezpiecznych, twoje odpowiednie i rzetelne informacje mogą być kluczowe dla skoordynowania odpowiedniej reakcji służb ratunkowych, co może znacząco wpłynąć na ochronę zdrowia i życia osób na miejscu wypadku oraz na ograniczenie ewentualnego wpływu zdarzenia na środowisko.
Wypadki drogowe z udziałem towarów niebezpiecznych - jak unikać narażenia?
Po kontakcie ze służbami ratunkowymi, dyspozytor prawdopodobnie przekaże ci co robić i jak się zachować. Poniżej wskazujemy kilka uniwersalnych kwestii.
Przede wszystkim, należy zachować bezpieczną odległość od miejsca wypadku. Gdy pojazd przewożący towary niebezpieczne staje w płomieniach i nie masz pewności, czy przewożona substancja jest łatwopalna, zachowuj się tak, jakby była i jakby cały ładunek groził wybuchem. Pamiętaj, że cysterny dopuszczone do przewozu towarów niebezpiecznych spełniają wysokie wymagania. Często oznacza to, że gdy staną w otwartych płomieniach, nadal będziemy mieć chwilę na ewakuację. W takiej sytuacji zachowuj spokój, poinformuj inne osoby o potencjalnym zagrożeniu i oddal się na znaczną odległość. W praktyce może to oznaczać nie mniej niż 300 metrów, chociaż promień rażenia może być większy w przypadku niektórych towarów niebezpiecznych. Jeśli to możliwe, wykorzystaj naturalne ukształtowanie terenu, by w przypadku wybuchu nie narazić się na bezpośrednie oddziaływanie fali uderzeniowej.
Niektóre substancje niebezpieczne mogą reagować z powietrzem, innymi substancjami, czy też być niebezpieczne podczas bezpośredniego kontaktu. Nie próbuj samodzielnie usuwać żadnych przedmiotów czy szczątków z miejsca zdarzenia. Jeśli możesz, unikaj znajdowania się po stronie nawietrznej. Nigdy nie lekceważ potencjalnego zagrożenia.
Zdarza się także, że pojazdy przewożące towary niebezpieczne biorą udział w kolizjach drogowych i dochodzi do pożaru komory silnika. Jeśli będziesz świadkiem takiej sytuacji, możesz podjąć decyzję, że zatrzymasz się i pomożesz ugasić pożar kierowcy. Pamiętaj jednak, by nigdy nie gasić pożaru ładunku, ponieważ nie znając jego właściwości, narażasz się na ogromne niebezpieczeństwo.
Podsumowanie
Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc są nieodłącznymi elementami przewozu towarów niebezpiecznych. Wypadki drogowe z udziałem towarów niebezpiecznych niestety nadal będą się zdarzać. Każda osoba zaangażowana w tę działalność, od kierowców do zarządców floty, musi mieć świadomość potencjalnych zagrożeń oraz znać podstawowe zasady postępowania w sytuacji awaryjnej. Ale nie tylko specjaliści powinni posiadać taką wiedzę. Zwykli użytkownicy dróg, będący często świadkami wypadków, również powinni umieć zidentyfikować obecność towarów niebezpiecznych oraz znać zasady bezpiecznego zachowania. Bezpieczeństwo jest naszą wspólną odpowiedzialnością.
Pamiętajmy też, że edukacja i ciągłe podnoszenie świadomości na temat przewozu towarów niebezpiecznych oraz pierwszej pomocy jest niezwykle ważne. Dlatego zachęcamy do regularnego uczestnictwa w szkoleniach, warsztatach czy kursach z tych obszarów. Zarówno przepisy Umowy ADR jak i ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych wymagają, by personel zaangażowany w pracę z towarami niebezpiecznymi regularnie odbierał szkolenie stanowiskowe w odpowiednim zakresie. Chętnie przeprowadzimy takie szkolenie także w Twojej firmie.