W tym wpisie
Pojazdy elektryczne stają się coraz bardziej obecne w branży transportowej – nie tylko w segmencie miejskiej mobilności, ale również w logistyce i transporcie towarów. Na wielu rynkach, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych, obserwujemy wyraźny trend legislacyjny i rynkowy zmierzający do zwiększenia udziału flot zeroemisyjnych. Część przetargów publicznych oraz strategii dużych operatorów logistycznych już dziś zawiera zapisy obligujące do stosowania określonego procentu pojazdów niskoemisyjnych lub elektrycznych.
W tym kontekście pojawia się istotne pytanie: czy pojazdy elektryczne mogą być wykorzystywane w przewozie towarów niebezpiecznych, zgodnie z wymaganiami Umowy ADR? Co na ten temat mówią obowiązujące przepisy? Jakie wymogi techniczne musi spełnić pojazd z napędem elektrycznym, aby mógł legalnie przewozić towary niebezpieczne w ruchu międzynarodowym?
W tym wpisie skupiamy się wyłącznie na aspektach technicznych i regulacyjnych, wynikających z części 9 Umowy ADR, czyli tej, która dotyczy budowy i dopuszczenia pojazdów do przewozu towarów niebezpiecznych.
Typy pojazdów ADR a wymagania techniczne
W kontekście ADR kluczowe znaczenie ma właściwe dopasowanie typu pojazdu do rodzaju przewożonych towarów niebezpiecznych. Umowa definiuje kilka typów pojazdów, z których każda posiada własny zakres wymagań technicznych i dopuszczeniowych. Najczęściej spotykane to:
-
EX/II i EX/III – przeznaczone do przewozu materiałów wybuchowych (klasa 1),
-
FL – używane do przewozu materiałów zapalnych w cysternach (głównie klasy 2 i 3),
-
AT – pojazdy używane do przewozu pozostałych towarów niebezpiecznych w cysternach.
Wybór wymaganego typu pojazdu wpływa bezpośrednio na to, jakie elementy konstrukcyjne i zabezpieczenia musi posiadać – w tym również, jakie wymagania stawia się układowi zasilania, instalacji elektrycznej, akumulatorom czy ochronie przed zapłonem.
Które typy pojazdów ADR mogą być wyposażone w napęd elektryczny
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym, wyłącznie następujące typy pojazdów ADR mogą być wyposażone w napęd elektryczny:
-
FL – używane do przewozu materiałów zapalnych w cysternach (głównie klasy 2 i 3),
-
AT – pojazdy używane do przewozu pozostałych towarów niebezpiecznych w cysternach.
Oznacza to, że przewóz materiałów i przedmiotów wybuchowych 1 klasy, ilekroć wymaga się do niego pojazdu typu EXII lub EXIII, nie może być realizowany pojazdem o napędzie elektrycznym.
Oznacza to również, że nie ma możliwości uzyskania świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR typu EXII lub EXIII, jeśli są to pojazdy elektryczne.
Elektryczny układ napędowy - wymagania części 9 ADR
Przede wszystkim – co wymaga powtórzenia – pojazdy EX o napędzie elektrycznym nie są dozwolone. Nie wolno stosować również przyczep z układem hamulcowym odzyskującym energię lub elektrycznym układem napędowym. Pozostałe warunki w wielkim skrócie przybliżamy poniżej.
Przepisy ogólne
Bazą regulacyjną dla elektrycznych układów napędowych są wymagania Regulaminu ONZ nr 100, zmienionego co najmniej serią poprawek 03.
Pojazdy elektryczne powinny być wyposażone w system monitorowania rezystancji izolacji.
Pojazd powinien wysyłać sygnały zewnętrzne w czasie postoju, oprócz ostrzeżenia dla kierowcy odbieranego w kabinie, zgodnie z już przytoczonym Regulaminem ONZ.
System magazynowania energii elektrycznej wielokrotnego ładowania (REESS)
Wskazuje się właściwe normy służące do oceny ryzyka dla projektowania i konstrukcji takich systemów.
Środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się ciepła (wyłącznie pojazdy elektryczne typu FL)
Wskazuje się właściwe normy służące do oceny ryzyka dla projektowania i konstrukcji takich systemów, by zapewnić bezpieczeństwo w normalnych warunkach eksploatacji (uwzględniających także nieprawidłowe działanie czy też racjonalnie przewidywalne sytuacje wypadkowe).
Gniazdo ładowania pojazdu (wyłącznie pojazdy elektryczne typu FL)
Gniazdo ładowania pojazdu powinno być wyposażone w funkcję wykrywania temperatury, która ogranicza lub przerywa przepływ prądu zgodnie z właściwą normą, gdy temperatura przekracza wartości znamionowe dla elementów lub wymagane limity zgodnie z obowiązującymi normami produktowymi.
Zgodność z przepisami potwierdza się badaniem technicznym
Aby pojazdy elektryczne (oraz inne) mógł zostać dopuszczony do przewozu towarów niebezpiecznych, muszą przejść badanie techniczne zgodności z wymaganiami części 9 ADR, wykonywane przez uprawnioną jednostkę techniczną (Okręgową Stację Kontroli Pojazdów). W przypadku pojazdów z napędem elektrycznym ocenie podlega m.in. instalacja elektryczna, rozmieszczenie i zabezpieczenie akumulatorów, a także odporność układów zasilania na uszkodzenia i zwarcia.
Pozytywny wynik badania skutkuje wydaniem protokołu, który następnie wraz z pozostałymi wymaganymi dokumentami (link na końcu wpisu) należy przedstawić Transportowemu Dozorowi Technicznemu, który jest jednostką odpowiedzialną za wydawanie świadectwa dopuszczenia pojazdów ADR.
Podsumowanie - na co warto zwrócić uwagę w praktyce?
-
Wybór odpowiedniego typu pojazdu
-
Sprawdź, jakiego do jakiego typu ma należeć pojazd (EX, FL, AT itp.), zgodnie z profilem Twoich przewozów (pamiętaj, że w przypadku wielu przewozów nie wymaga się specjalnie dopuszczonych pojazdów).
-
Skontaktuj się z producentem lub importerem i upewnij się, że pojazd może być przygotowany do spełnienia konkretnych wymagań ADR.
-
-
Konsultacja z uprawnioną jednostką techniczną
-
Jeszcze przed zakupem pojazdu warto skonsultować się z ośrodkiem uprawnionym do przeprowadzania badań technicznych ADR.
-
Dowiedz się, jakie dokumenty i dane techniczne będą potrzebne do oceny zgodności pojazdu (możesz skorzystać z linku na końcu wpisu).
-
-
Planowanie badania technicznego
-
Uzyskanie świadectwa zgodności ADR
-
Po pozytywnym przejściu badania otrzymasz dokument potwierdzający możliwość użytkowania pojazdu w przewozach ADR. Jego brak uniemożliwia legalne wykonywanie takich przewozów. Oryginał świadectwa musi być przewożony w jednostce transportowej.
-
Zarówno ten wpis jak i wszystkie treści zawarte na niniejszej stronie mają charakter tylko i wyłącznie ogólnoinformacyjny. Nie powinny być rozumiane jako doradztwo.
Dodatkowe źródła:
- Development of Experimental Apparatus for Fire Resistance Test of Rechargeable Energy Storage System in xEV, Hyuk Jung, Bohyun Moon, Gwang Goo Lee, Energies 2020, 13 (2).