W tym wpisie
Przepisy ADR mają na celu zapewnienie należytego poziomu bezpieczeństwa w trakcie przewozu towarów niebezpiecznych. Z tego punktu widzenia ocena stanu technicznego pojazdu ADR jest kluczowym czynnikiem, który wpłynie na bezpieczeństwo takiego przewozu. Kto powinien dokonywać takiej oceny? Jak to zrobić? Co powinno dyskwalifikować pojazd do przewozu ADR?
Czyim obowiązkiem jest ocena stanu technicznego pojazdu ADR
Zgodnie z zapisami Umowy ADR (Dz. U. 2023 poz. 891) to przewoźnik w pierwszej kolejności odpowiada za stan techniczny pojazdu, a także dokonuje jego oceny przed rozpoczęciem przewozu. W odniesieniu do tego obowiązku w przepisach przeczytamy, że przewoźnik powinien „upewnić się wzrokowo, czy pojazdy i ładunek nie mają oczywistych wad oraz czy nie występują wycieki lub nieszczelności, braki w wyposażeniu, itp.„.
Jeśli weźmiemy pod uwagę również przewóz towarów niebezpiecznych w cysternach, również napełniający cysternę ma obowiązek „przed napełnieniem upewnić się, że cysterny i ich wyposażenie są w dobrym stanie technicznym.” Samej cysterny ani jej wyposażenia nie uznamy za pojazd, którego dotyczy ten wpis, jednak ciężko byłoby pominąć ich wpływ na bezpieczeństwo przewozu.
Co z pozostałymi uczestnikami przewozu takimi jak chociażby załadowca? W ADR nie wskazano go jako podmiotu, który ma obowiązek dokonywać oceny stanu technicznego pojazdu przed załadunkiem. Jednak dział 1.4 Umowy ADR zaczyna się od dość ogólnego, ale jednoznacznego, że wszyscy „uczestnicy przewozu towarów niebezpiecznych powinni podejmować środki bezpieczeństwa odpowiednie do natury i zakresu dających się przewidzieć zagrożeń, w celu zapobieżenia szkodom i urazom oraz, jeżeli jest to wskazane, w celu zminimalizowania ich skutków.” Wobec tego jeśli załadowca widzi, że stan techniczny pojazdu pozostawia wiele do życzenia, powinien odmówić wydania towaru niebezpiecznego.
Jak dokonać oceny
Przytoczonym wcześniej przepisem wskazuje się, że przewoźnik dokonuje wzrokowej oceny stanu technicznego pojazdu ADR. Od czasu do czasu temat ten jest podejmowany przez kierowców, którzy twierdzą, że nie muszą „znać się” na technice samochodowej i w związku z tym nie będą takiej oceny dokonywać lub mogą dokonać jej błędnie. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że wzrokowa ocena, której wymaga się od przewoźnika, nie oznacza przeprowadzenia badań diagnostycznych, a ma na celu jedynie wykrycie „oczywistych wad”. Takie „oczywiste wady” każdy kierowca jest w stanie rozpoznać.
Ogumienie
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami do ruchu drogowego dopuszcza się pojazdy wyposażone w opony, których bieżnik jest nie niższy niż 1,6 mm (za pewnymi wyjątkami) lub zużycie bieżnika przekroczyło dopuszczalny przez producenta opony próg. Wskazuje się, że najczęstszymi rodzajami uszkodzeń opon w samochodach ciężarowych są kolejno [1]:
- nadmierne zużycie ścierne bieżnika,
- rozcięcie bieżnika,
- nierównomierne zużycie ścierne bieżnika.
Kontrole prowadzone przez ITD wskazują jednak, że przewozy ADR są wykonywane pojazdami w odniesieniu do których nie ma potrzeby wykonywania pomiaru wysokości bieżnika, bo stwierdzone naruszenia są widoczne już na pierwszy rzut oka. Poniższe fotografie pochodzą z kontroli pojazdów, w przypadku których ocena stanu technicznego pojazdu ADR prawdopodobnie w ogóle się nie odbyła, lub jej wyniki zostały zignorowane.
Oświetlenie
Niesprawne lub brakujące elementy oświetlenia pojazdu wpływają negatywnie na jego widoczność. Najczęstszym problemem jest po prostu przepalona żarówka, którą wystarczy wymienić. Problemem, który może być nie do rozwiązania na miejscu załadunku, jest brak któregoś z elementów oświetlenia, np. urwana „obrysówka”.
Szyby
Głęboko zarysowana lub pęknięta przednia szyba stanowi zagrożenie dla kierowcy. Poruszanie się takim pojazdem jest naruszeniem przepisów, tym samym ten element również powinien podlegać ocenie stanu technicznego pojazdu ADR.
Hamulce
Sprawny układ hamulcowy jest niezwykle istotnym elementem wpływającym na bezpieczeństwo przewozu, dlatego ocena stanu technicznego pojazdu ADR zawsze powinna go obejmować. Czy da się dokonać wzrokowej oceny jego stanu? Nie jest to możliwe w pełnym zakresie, ale ocena kluczowych jego elementów jak najbardziej jest możliwe. Regularnie prowadzone kontrole wykazują, że bardzo częstym naruszeniem jest realizowanie przewozu z pękniętą tarczą hamulca. Zwykła ocena wzrokowa pozwoli na wykrycie tego rodzaju usterki.
Elementy konstrukcyjne
Nie bez znaczenia pozostaje stan elementów konstrukcyjnych pojazdu, a przede wszystkim ramy. Wiele naruszeń jest widocznych już na pierwszy rzut oka. Inne mogą być niewidoczne ze względu na pojawiające się na ramie zabrudzenia w postaci osiadłego błota lub innych elementów. Niestety zdarza się ignorowanie przez przewoźników oczywistych wad konstrukcji pojazdu, takich jak ta widoczna na poniższym zdjęciu w postaci pęknięcia ramy. Ocena stanu technicznego pojazdu ADR powinna wykluczyć taki pojazd do realizacji jakichkolwiek zadań.
Nie ignoruj oczywistych zagrożeń
Pomijając na chwilę kwestie bezpieczeństwa przewozu, a więc bezpieczeństwa kierowcy oraz innych uczestników ruchu drogowego, warto pamiętać o tym, że koszty uziemienia pojazdu przez ITD lub inną służbę mogą być wielokrotnie wyższe, niż wycofanie i naprawa pojazdu – nawet kosztem zlecenia. Kara administracyjna to tylko jeden z kosztów. Dodatkowymi kosztami będą przeładunek towaru, a w niektórych wypadkach nawet koszt holowania pojazdu.
Zarówno ten wpis jak i wszystkie treści zawarte na niniejszej stronie mają charakter tylko i wyłącznie ogólnoinformacyjny. Nie powinny być rozumiane jako doradztwo.
Literatura:
[1] Cieślak P., Pieniak D., Gil L., Dmowski A., Niewczas A., Badania eksploatacyjne stanu technicznego opon samochodów ciężarowych, Motor Transport, Volume (66), Issue (2), 2022